مقایسة اقتصادی خاک‌ورزی حفاظتی با خاک‌ورزی مرسوم در تناوب گندم- پنبه

این تحقیق در تناوب گندم-پنبه در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب به‌مدت چهار سال اجرا و از طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تیمار (بی‌خاک‌ورزی، کم‌خاک‌ورزی و خاک‌ورزی مرسوم) و چهار تکرار استفاده شد. در این تحقیق، روش‌های مختلف خاک‌ورزی از نظر اقتصادی با هم مقایسه شدند. با برآورد هزینه‌ها و درآمدهای تیمارهای مختلف و با استفاده از روش ارزش کنونی خالص تغییرات بازده‌ برنامه‌ای، سودمندترین تیمار انتخاب شد. در تصمیم‌گیری برای انتخاب شیوة خاک‌ورزی مناسب، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد عملکرد گندم و پنبه در تیمارهای مختلف خاک‌ورزی در اکثر سال‌هایی که تحقیق ادامه داشته است، اختلاف معنی‌داری با هم ندارند. روش‌های کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی، در مقایسه با خاک‌ورزی ‌مرسوم، هزینه‌های تولید را به‌ترتیب 5 و 10 درصد کاهش داده‌اند. روش‌های کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی، در مقایسه با خاک‌ورزی مرسوم، مصرف سوخت را به‌ترتیب به‌‌میزان 60 و 77‌‌ درصد کاهش داده‌اند. در روش‌های کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی ظرفیت مزرعه‌ای مؤثر افزایش چشم‌گیری دارد، به‌‌طوری‌‌که زمان عملیات تهیة زمین در مقایسه با خاک‌ورزی مرسوم به‌ترتیب 62 و 74 درصد کاهش یافت. ارزش فعلی بازده‌ برنامه‌ای در روش خاک‌ورزی مرسوم (53662 هزار ریال) نسبت ‌به ارزش فعلی بازده‌ برنامه‌ای در روش‌های کم‌خاک‌ورزی (46379 هزار ریال) و بی‌خاک‌ورزی (38149 هزار ریال) بیش‌ترین مقدار است. با لحاظ کردن مجموعه‌ای از عوامل در تصمیم‌گیری، اولاً عملکرد در واحد سطح (312/0)، هزینة تولید (221/0) و مصرف آب (219/0) بیشترین وزن را در تصمیم‌گیری کشاورزان در انتخاب شیوة خاک‌ورزی دارند و ثانیاً سیستم‌های خاک‌ورزی حفاظتی در اولویت بالاتری قرار دارند.